100 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Mustafa ÇAĞATAY
99
Diğer taraftan, Sözleşme’nin 26. maddesinde yer alan “ulusal bir
azınlığa ilişkin her türlü ayırımcılık yasaklanmıştır” kuralı (diskrimi-
nasyon yasağı) ile de azınlıklara dolaylı bir koruma sağlanmıştır
30
.
Söz konusu Sözleşme, bir azınlık içinde yer alan bireyin, öncelikle
bu nedenle, öteki vatandaşlara göre bireysel açıdan bir ayırıma tabi
tutulmasını yasaklamakta; ayrıca, grup içinde kendilerine özgü kül-
türel yaşamlarını sahiplenmek, dinlerinin gereklerini yerine getirebil-
mek ve dillerini kullanabilmek hakkından mahrum edilmemelerini
(pozitif ayırımcılık) öngörmektedir. Sözleşme, aynı zamanda bireyle-
re, Sözleşme’ye ek protokolü onaylayan devletler aleyhine BM İnsan
Hakları Komitesine başvuru hakkını da tanımaktadır.
BM bünyesinde azınlıkların korunması konusunda ikinci belge,
BM İnsan Hakları Komisyonuna bağlı olarak çalışan Ayırımcılığın
Önlenmesi ve Azınlıkların Korunması Alt Komisyonunca hazırlanan
“Ulusal ya da Etnik, Dilsel ve Dinsel Azınlıklara Mensup Kişilerin
Haklarına İlişkin Bildirge”dir
31
. Söz konusu Bildirge, BM Genel Kuru-
lunca 18 Aralık 1992 tarihinde kabul edilmiştir. Bildirge’nin hukuksal
bağlayıcılığı bulunmamakla birlikte, doğrudan azınlık haklarını konu
alan ilk uluslararası belge olması ve azınlık haklarına ilişkin yeni stan-
dartları ortaya koyması bakımından önemlidir
32
.
Söz konusu Bildirge, BM uygulamasında “ayırımcılığın
önlenmesi”nden “ azınlıkların korunmasına” geçiş anlamını taşımak-
tadır
33
.
1.4.2. AGİK/AGİT Koruması
Azınlık haklarının eşitlik ve ayırımcılık yasağı genel ilkelerinin ve
BM Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin 27. maddesindeki “nega-
tif” ifadesinin sınırlarını aşarak, özel haklar gerektiren yeni standart-
lara kavuşturulmasında öncülüğün AGİK tarafından üstlenildiği gö-
rülmektedir
34
.
30
Arsava, a.g.e., s. 74.
31
Bu Bildirge’ye Türkiye, yorum beyanında bulunarak oydaşma yoluyla katılmıştır.
32
Çavuşoğlu, a.g.m., s. 23.
33
Oran, a.g.m., s. 132.
34
Çavuşoğlu, a.g.m., s. 23-24.