104 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Mustafa ÇAĞATAY
103
tarihlerinde kendi istekleriyle Adalet Bakanlığına verdikleri dilekçeler
ile artık aile hukuku ve şahsın hukuku bakımından ayrı bir işleme tabi
tutulmak istemediklerini ve bu konuda Lozan’daki haklarından fera-
gat ettiklerini bildirmişlerdir
39
. Söz konusu feragatler, Antlaşma’nın
42. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına ilişkin olup, diğer fıkraları
kapsamamaktadır
40
. Nitekim, azınlıkların bu feragatlerinin 42. madde-
de öngörülen haklardan yalnızca aile hukuku ve şahsın hukuku açısın-
dan özel hükümlere tabi tutulmama isteği olarak algılanması gerektiği
hususu, Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 10.4.1962 günlü, 2775/3567 sa-
yılı kararında da belirtilmiştir
41
.
43. maddede, gayrimüslim azınlıkların inançlarına zıt veya ibadet-
lerini bozan herhangi bir işleme zorlanamayacakları, hafta tatili günle-
rinde herhangi bir resmi işlemi yerine getirmeye zorlanamayacakları
hükmü yer almaktadır.
Antlaşma’nın 44. maddesinde Türk Hükümetinin, gayrimüslim
azınlıklara ilişkin Antlaşma hükümlerinin uluslararası çıkarları içeren
yükümlülükler oluşturduğunu ve Milletler Cemiyetinin güvencesi al-
tına alınmasını kabul ettiği belirtilmiştir.
Antlaşmanın 45. maddesinde, Antlaşma’nın bu bölümündeki hü-
kümler ile Türkiye’nin gayrimüslim azınlıklarına tanınan hukukun,
Yunanistan tarafından da kendi ülkesinde bulunan Müslüman azın-
lıklar için de tanındığı hükmüne yer verilmiştir
Söz konusu maddelerde tanınan haklara bakıldığında, Türkiye’nin
Lozan Antlaşması ile gayrimüslim azınlıklara “pozitif ayırımcılık”
yapmayı taahhüt ettiği görülmektedir. Pozitif ayırımcılık, genel yurt-
taş kitlesinin sahip olduğu ve “negatif haklar” adı verilen hakların dı-
şında ve ötesinde, tam ve etkili eşitliğin gerçekleştirilmesi, azınlıkların
39
Nazif Öztürk,
Azınlık Vakıfları
, Altınküre Yayınları, Ankara, 2003, s. 131.
40
Yuda Reyna, Ester Moreno Zonana,
Son Yasal Düzenlemelere Göre Cemaat Vakıfları
,
Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., İstanbul, 2003, s. 61.
41
Söz konusu kararda aynen;
“…Lozan Muahedenamesinin 42. maddesinin üçüncü
fıkrasında: ‘Türkiye Hükumeti ekalliyetlere ait kliselere, havralara, mezarlıklara vesair
müessesatı diniyeye her türlü himayeyi bahşeylemeyi taahhüt eder’ denilmiştir. Davalı
kiliselerin temsil ettikleri ekalliyetlerin mümessilleri işbu maddede derpiş edilen bir kısım
haklardan feragat etmişseler de, bu feragat aile hukukuyla ahkamı şahsiye hakkında hususi
hükümler konulmasına dair selahiyetlere münhasırdır…”
denilmiştir (SUNGURBEY,
a.g.e., s. 397).