TBB Dergisi 96. Sayı

TBB Dergisi 2011 (96)

Mustafa ÇAĞATAY

Günümüz insan hakları hukuku, azınlık gruplarının olumsuz bi-

çimde ayrımcılığa uğramasını hoş görmemekte, aksine olumlu ayı-

rımcılık uygulamalarıyla bu grupların zayıf taraflarının telafi edilerek

varlıklarını sürdürmeleri hedeflenmektedir. Olumlu ayırımcılıktan

kastedilen, gerçekte eşitsiz bir durumu gidermek adına görünürdeki

eşitsizliği bozmaktır

Azınlık haklarına ilişkin bütün uluslararası belgelerde, azınlık

haklarında öznenin “birey” olduğu varsayımından hareket edilmekte-

dir

. Azınlık haklarının bireysel hak olarak kabul edilmesinin temelin-

de, bu hakların kollektif hak olarak kabul edilmesi durumunda özerk-

likten ayrılıkçığa kadar varan talepleri beraberinde getireceği kaygısı

yatmaktadır. Ancak, azınlık haklarının bireysel haklar olarak kabul

edilmesi, bu hakların birlikte kullanımına da engel oluşturmamakta-

dır

. Nitekim, Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İliş-

kin Çerçeve Sözleşme’nin 3/2. maddesinde, ulusal azınlıklara mensup

kişilerin hem bireysel olarak hem de başkalarıyla birlikte topluca azın-

lık haklarını kullanabilecekleri ifade edilmiştir.

Azınlık haklarının yukarıda belirtilen bireysel yönüne karşın, aynı

zamanda kollektif boyutunun bulunması nedeniyle, azınlık hakları

kollektif boyutu olan bireysel haklar olarak kabul edilmektedir

. Zira,

bir azınlığı diğer sosyal gruplardan ayıran çizgiler kollektif nitelikte-

dir

. Azınlık hakkının varlığı sadece fiziksel varlığa bağlı değil, fakat

söz konusu grubun diğerlerinin yanında aynı zamanda farklılığını

kaybetmeden, kültürel, dinsel ve dilsel varlığını da sürdürebilmesini

içermektedir

. Bir başka ifadeyle, azınlık mensubu kişilere tanınan

kendi kültürlerini, dinlerini ve dillerini yaşatma ve koruma hakkı ile

asimilasyon yasağı, dolaylı da olsa “kollektif kimliğin” korunması so-

Emre Öktem, “Yeni Vakıflar Kanununun Cemaat Vakıflarına İlişkin Hükümleri

Hakkında Uluslararası Hukuk Açısından Bazı Gözlemler”,

Ergun Özbudun’a

Armağan

, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008, C. II, s. 571.

Çavuşoğlu, a.g.e., s. 161; Oran, a.g.e., s. 84.

Naz Çavuşoğlu, “Azınlık Hakları: Avrupa Standartları ve Türkiye Bir

Karşılaştırma”,

Azınlık Hakları

, İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Yayın No:

2, İstanbul, 2002, s. 127.

Rehman, a.g.m., s. 99; Çavuşoğlu, a.g.m., s. 161; Oran, a.g.e., s. 84.

François Rıgaux, “Azınlıklar Hukuku: Tanımlama Sorunları”,

Azınlık Hakları

İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Yayın No: 2, İstanbul, 2002, s. 52.

Rehman, a.g.m., s. 99.