105 / 521
Geçmişten Günümüze Azınlık Vakıflarının Mal Edinmeleri Sorunu
104
kendilerine özgü kimliklerini korumaları için uygun koşulların oluş-
turulması anlamını içermektedir. Lozan Antlaşması’nın 41., 42. ve 43.
maddelerinde belirtildiği üzere, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, gayri-
müslim azınlıklara tanıdığı hakların tam olarak gerçekleşebilmesi ve
Türkiye’de yaşayan diğer Türk vatandaşları ile tam ve etkili eşitliği
sağlayabilmek için tedbirler almak, kolaylıklar göstermek yükümlülü-
ğünü üstlenmiştir
42
.
Azınlıklar ile ilgili hükümlerin güvencesi, Antlaşma’nın 37. mad-
desidir. Bu maddeye göre, Türk Hükümeti Lozan Antlaşması’nı temel
yasa olarak kabul etmiş ve buna aykırı hiçbir düzenleme yapmamayı
taahhüt etmiştir.
1.5.2. Lozan Antlaşması’nın 45. Maddesi
Lozan Antlaşması’nın 45. maddesi
“İşbu fasıl ahkamı ile Türkiye’nin
gayri müslim akalliyetleri hakkında tanınan hukuk, Yunanistan tarafından
dahi kendi arazisinde bulunan müslüman akalliyet hakkında tanınmıştır”
şeklindedir.
Lozan Antlaşması’nın 45. maddesinin mütekabiliyeti öngörüp ön-
görmediği hususunda iki ayrı görüş bulunmaktadır.
Doktrinde bazı yazarlar, söz konusu maddenin “mütekabiliyet”
esasını öngördüğünü ve Yunanistan’ın kendi ülkesindeki Türk azın-
lığının haklarına ne kadar riayet ediyorsa, Türkiye’nin de o oranda
azınlık haklarına ilişkin yükümlülüklerine uyması gerektiğini ileri
sürmektedirler
43
.
Ancak, bu görüşü ileri sürenler, mütekabiliyet ilkesinin iki tara-
fı keskin bir kılıç olduğu gerçeğini göz ardı etmektedirler. Gerçekten
de Lozan Antlaşması’nın 45. maddesinin karşılıklılık ilkesini öngör-
düğünü ileri sürmek, Türkiye’nin kendi ülkesinde azınlıklara yaptığı
haksızlık ya da hak kısıtlamalarının Yunanistan tarafından Batı Trakya
42
Zeynep Aydın, “Lozan Antlaşması’nda Azınlık Statüsü Farklı Kökenlilere
Tanınan Haklar”,
Azınlık Hakları
, İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Yayın
No: 2, İstanbul, 2002, s. 212.
43
Gülseren S. Aytaş, “Vakıflar Kanunu Bir Ayrıcalık Belgesidir”,
İstanbul Barosu Dergisi
, C.
82, S. 2008/2, Mart-Nisan, s. 787; Sadi Somuncuoğlu, Başkent Üniversitesince 2.4.2008
tarihinde düzenlenen “Yeni Vakıflar Yasasının Değerlendirilmesi” konulu panelde yaptığı
konuşma, s. 24; Sadi Somuncuoğlu, “Yeni Vakıflar Kanunu Lozan’a Aykırı mı?”, (
http://
www.dengeli.net/vakiflar_kanunu_lozana_aykiri_mi_.html -21.4.2008).