135 / 521
Geçmişten Günümüze Azınlık Vakıflarının Mal Edinmeleri Sorunu
134
AİHM azınlık vakıflarının mal edinmeleri konusunu mülkiyet
hakkı açısından değerlendirmeye tabi tutmuştur. AİHM’nin 9.1.2007
günlü, 34478/97 başvuru numaralı
“Fener Rum Erkek Lisesi – Türkiye”,
16.12.2008 günlü, 1480/03 başvuru numaralı “
Samatya Surp Kevork Er
meni Kilisesi, Mektebi ve Mezarlığı Vakfı Yönetim Kurulu - Türkiye”
ve
16.12.2008 günlü, 36165/02 başvuru numaralı
“Yedikule Surp Pırgiç Er
meni Hastanesi Vakfı – Türkiye”
davalarında verdiği kararların önemle
dikkate alınması gerekmektedir.
Her üç kararda da davacı vakıfların 1952, 1955, 1958 ve 1962 yılla-
rında hibe yoluyla edindiği ve tapuda adına tescil edilen taşınmazları-
nın yukarıda belirtilen 1974 tarihli Yargıtay HGK kararı dayanak gös-
terilerek Hazine adına tescili için açılan davaların yerel mahkemelerce
kabul edilmesi ve kararların Yargıtayca onanması üzerine, AİHM’e
yapılan başvuruda AİHM, mülkiyet hakkının korunmasını güvence
altına alan AİHS’nin Ek 1 no’lu Protokol’ün 1. maddesinin ihlal edil-
diğine karar vererek Türkiye’yi ya taşınmazları davacı vakıflara iade
etmesine ya da tazminat ödemeye mahkum etmiştir
104
.
AİHM’nin
“Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı – Türkiye”
kararında aynen şu ifadelere yer verilmiştir:
“Başvuranın mülkiyeti kazanmasından kırk yıl sonra tapu kaydının tapu
sicilinden silinmesinin, ilgili kişiyi halihazırdaki malından yoksun bırakmaya
sebebiyet verdiği ve 1 No’lu Ek Protokol’ün 1. maddesinin birinci fıkrasının
ikinci cümlesi uyarınca mülkiyetten “yoksun bırakma” olarak değerlendirile
ceği hususunda bir şüphesi yoktur (Fener Rum Erkek Lisesi Vakfı).
AİHM, Fener Rum Erkek Lisesi Vakfı kararında, dini azınlıklara ait va
kıflar tarafından 1936 yılında verilen beyannamelerin, bu vakıfların “vakıf
senedi” yerine geçtiğine ilişkin 1974 tarihli içtihadın uygulanmasının “ön
görülebilirlik” gereği ile bağdaşmadığı kanaatinde olduğunu belirttiğini ha
104
AİHM; “Fener Rum Erkek Lisesi – Türkiye” davasında taşınmazların davacı vakfa iade
edilmesine veya davacıya 910.000 Euro tazminat ödenmesine, “Samatya Surp Kevork
Ermeni Kilisesi, Mektebi ve Mezarlığı Vakfı Yönetim Kurulu - Türkiye” davasında
taşınmazın davacı vakıf adına yeniden tescil edilmesine ya da 600.000 Euro tazminat
ödenmesine, “Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı – Türkiye” davasında ise
275.000 Euro tazminat ödenmesine karar vermiştir.
5555
sayılı Yasa’ya ilişkin TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Raporu’nda Dışişleri
Bakanlığı yetkililerinin bilgilerine dayanılarak, sekizyüze yakın davanın açılmasının
beklendiği ifade edilmiştir.