TBB Dergisi 96. Sayı

TBB Dergisi 2011 (96)

Mustafa AVCI

189

sine güvence teşkil etmektedir. İlk derece mahkemelerinin kararları-

nın tekrar inceleneceğini bilmeleri, karar verirken daha dikkatli ve titiz

davranmalarına sebep olabilir, bu bakımdan da istinaf kanun yolunun

olması olumludur. Üç dereceli bir yargılama sistemi, iki dereceli bir

yargılama sistemine nazaran daha güvenlidir. Ayrıca, istinaf mahke-

melerinin kurulması ile temyiz mahkemesinin dava yükünün azalma-

sı, asıl görevi hukuku geliştirmek ve içtihat birliğini sağlamak, bir baş-

ka deyişle ‘içtihat mahkemesi” olarak çalışmak olan görevini daha iyi

bir şekilde yapabilir duruma gelmesine olanak sağlayacaktır.

Adli yargıda istinaf mahkemelerini kuran 5235 sayılı Kanun’un ge-

nel gerekçesi, adli yargı ile benzer sorunları yaşayan idari yargı ve ida-

ri yargıda istinaf mahkemelerinin kurulmasının da gerekçesine örnek

teşkil edebilecek olması bakımından önemlidir. 5235 sayılı Kanun’un

genel gerekçesinin bazı bölümlerinde şu açıklamalar yer almaktadır:

“Yargılama süreci bir sistemdir. Bu sistem, uyuşmazlık ve çekişme hak-

kında verilecek hüküm kesinleşinceye kadar birden çok evreleri kap-

samaktadır. Yargılamanın bu özelliği, temelde, gerçeğe ulaşarak adlî

hataları önlemek amacına dayanır. Evrelerden birisi, ‘kanun yolu’ adı

verilen ‘denetim muhakemesi’dir. Esasta denetim muhakemesinin en

önemli evresini oluşturan temyiz yolunda, doğrudan öğrenme yargıla-

ması yapılmaz. Temyiz üzerine verilecek hüküm sadece hukuka aykı-

rılığı denetler; bu nedenle maddi ve hukuki gerçeklere ulaşmak ve adli

hataları gidermek bakımından, uyuşmazlık ve çekişmenin maddi olay

yani ispat yönünden ve hukuka aykırılık açısından uygun bir sonuca

bağlanıp bağlanmadığını denetleyen ve temyiz yolundan önce gelen

ayrı bir kanun yoluna gereksinim olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır.

Bugün çeşitli ülkelerde yargılama faaliyeti ile görevlendirilmiş

bulunan ilk derece mahkemelerinin kararlarını inceleyen üst derece

mahkemeleri vardır. İki dereceli yargı teşkilatı hak arama hürriyetinin

yeterince gerçekleştirilmiş sayılması için de zorunlu görülmektedir.

Bâki Kuru, “İstinaf Mahkemeleri Kurulurken”,

Adalet Dergisi,

Yıl:54, Sayı:5-8,

Ankara,1963. s.550-551. ;Faruk Erem, “İstinaf Mahkemeleri”,

Ankara Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi,

Cilt.VII, Sayı:12, Ankara, 1950. s.12-15. ;Bâki Kuru -

Ramazan Arslan - Ejder Yılmaz,

Medeni Usûl Hukuku,

Yetkin Yayınları, 7.Baskı,

Ankara, 1995. s.723. ;Süha Tanrıver, “Adliye Mahkemeleri İle Üst Mahkemelerin

Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun Tasarısı İle İlgili Bazı Düşünceler”,

Banka

ve Ticaret Hukuku Dergisi

(

BATİDER

Cilt:XVIII,

Sayı:1-2, Ankara, 1995. s.151-157.