247 / 521
Roma Hukukunda
Humanitas
ile Maiestas Populi
Romanı Arasındaki Bağlantı
246
205 yılında komutan Q. Pleminius, Roma ordularının başın-
da bulunmaktaydı. Askerler arasında gümüş bir kase yüzünden bir
tartışma çıkmış ve tartışma büyüyerek, şiddet kullanılmasına yol aç-
mıştır. Pleminius, ayaklanma çıkaran askerlerin cezalandırılmasını
emretmiştir. Fakat ordudaki itaatsizlik ve kargaşa o kadar güçlenmiş-
tir ki, Pleminius’a saldırı düzenlenmesine kadar gitmiştir. Askerler,
Pleminius’un kulaklarını ve burnunu keserek, onu öldürmeye kal-
kışmışlardır. Yapılan inceleme sonucunda, Scipio Pleminius’un haklı
olduğuna karar vererek, askerlerin cezalandırılmak üzere Roma’ya
getirilmelerine karar vermiştir. Pleminius bu cezayı çok hafif bularak,
ancak vahşi bir saldırıya uğrayan kişinin, bu çeşit saldırıda bulunan-
lara nasıl bir ceza verileceğini değerlendirebileceğini belirtmiştir. Bu
yüzden de kendisinde askerlerini cezalandırma hakkını bulan Plemi-
nius, onları işkence ile öldürtmüş, cesetlerinin de gömülmesine izin
vermemiştir.
47
Pleminius, Roma halkından kaynağını alan
maiestas
’a sahiptir. So-
nuç olarak, ona yapılanlar, hareketin vahşiliği ve verilen zararın bü-
yüklüğünden bağımsız olarak faillerin sorumlu tutulmaları için yeterli
görülebilir.
48
Maiestas populi Romani
ile
humanitas
arasındaki bağlantı uluslara-
rası ilişkiler ve anlaşmalarda da etkisini göstermiştir. Bu bağlantı,
ius
gentium
’un gelişimini sağlamıştır. Kartiz şehrinin (İspanya) 206 yılın-
da, Kartacalılardan ayrılarak, Roma’lıların tarafına geçmesi üzerine,
Scipio Kartizlilerle çok sert bir anlaşma aktetmiştir. Kartizlilerin, Roma
halkının
maiestas
’ını kabul edip, onu desteklemeleri gerekmektedir.
49
Roma’lıların müttefikleri ile yaptıkları anlaşmalarda, anlaşmaya koy-
47
Liv.29.8.5;29.8.8; 29.9.22.
Sine respectu non maiestatis modo sed etiam humanitatis...
prope exsanguem relinquunt.
Bauman, (Human), s. 106.
48
Liv.29.9.10; Liv.34.44.6. Bauman, (Human), s. 107.
49
Maiestatem...comiter conservanto.
Davranışların standartı
comiter/comitas
ile
açıklanmaya çalışılmış ve
humanitas
ile benzer anlam yüklenmiştir. Bauman, s. 22.
Aynı bakış açısıylayapılanbaşkauluslararası anlaşmalar dabulunmaktadrı. Örneğin
189 yılında Aetolianlılarla, Romalılar arasındaki anlaşmada da, Aetolianlılar,
Romalıların
maeistas
’ına herhangi bir hile yapmaksızın saygı duyma borcu altına
girmişlerdir (
sine dolo malo
) Liv.38.11.1. Roma’lılar yaşadıkları kötü tecrübelerden
dolayı, yaptıkları uluslararası anlaşmalarda, karşı taraftan tam anlamıyla bir destek
ve bağlılık bekler hale gelmişlerdir. Anlaşmaları
humanitas
’a dayandırarak da, bu
noktadaki haklılıklarını vurgulamaya çalışmışlardır. Bauman (Crimen), s. 120.