252 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Halide Gökçe TÜRKOĞLU
251
çöküşünden sonra bile, insanların vahşi hayvanlar önüne atılmasın-
dan vazgeçilmemiştir. Hatta, kaderin bir cilvesi olarak, bu barbarca
uygulamaya son verme, Roma’lıların
“Barbar”
olarak adlandırdıkla-
rı kavimlerden Ostragot kavmi kralı Theoderic tarafından gerçekleş-
tirilmiştir.
61
B. Cezalarının Düzenlenmesi
Romalılar, cezaları
capital
ve
non capital
olmak üzere ikiye ayırmış-
lardı.
Capital
cezalar, cezaya çarptırılan kimsenin öldürüldüğü ya da
köle konumuna getirildiği ya da Roma vatandaşlığından çıkarıldığu
cezalardı. Bunun dışındaki diğer tüm cezalar ise,
non capital
sayılmak-
taydı.
Poena capitalis
, Roma’da ölüm cezasının yanısıra,
capitis deminu
tio maxima
ve
capitis deminutio media
’ya uğramak biçiminde de gerçek-
leşebilmekteydi. Roma’da ölüm cezalarının belli bir çerçeve dahilinde
düzenlenmesi amacıyla çıkarılmış çeşitli kanunlar bulunmaktaydı.
Bunlara örnek olarak,
lex Porcia
denilen ve Roma vatandaşlarının kır-
baçlanmasını yasaklayan kanunu gösterebiliriz.
62
Roma’da hukuka uygun bir yargılama sonucunda verilen ölüm
cezası geçerli kabul edilmekteydi. Buna göre, eğer fail adil yargılan-
mışsa, kendini savunma olanakları tanınmışsa, ve bu yargılama sonu-
cunda ölüm cezasına çarptırılmışsa, artık bu cezanın hukuka uygun
olduğu kabul edilmekteydi.
63
61
Futrell, s. 215 vd.
62
Non capital
cezalar, Roma’da çoğunlukla uygulanan cezalardı. Bunlara örnek
olarak,
relegatio
,
capitis deminutio
’ya yol açmayan sürgün cezası, geçici olarak
kamu hizmetlerini görmeye ya da madenlerde çalışmaya mahkum edilme, kırbaç
cezası verilebilir. Kadınlarınki hariç tutulmak üzere, verilen ölüm cezaları aleni
olarak gerçekleştirilirdi. Robinson, s. 59.
63
M.Ö. 63 yılında Cicero, populist pleb tribünü L. Appuleius Saturninus’un
öldürülmesinden suçlanan, C. Rabirius’un savunmasını üstlenmiştir. Bu
savunmada, Cicero, Appuleius Saturninus’un ne kadar kötü bir insan olduğunu
vurgulayarak, ölümü hakkettiğini belirtmiştir. Rabirius, mahkeme kararıyla suçlu
bulunmuş ve ölüme mahkum edilmişti. Ceza şu şekilde infaz edilecekti: Rabirius,
meyve vermeyen bir ağaca asılacak (
infelix arbor
), ölünceye kadar dövülecek ve
bu yapılırken yanına Saturninus’un bir resmi konacaktı. Rabirius’un mahkemenin
vermiş olduğu karara karşı, halk meclisine
provocatio ad populum
’a başvurarak
kararın yeniden gözden geçirilmesini isteme hakkı bulunmaktaydı. Cicero,
halkın iradesini temsil eden
provocatio ad populum
’u, vatandaşların patronu ve
özgürlüklerin savunucusu olarak tanımlarken, Livy’de
provocatio populum
’u
özgürlüklerin kale burçları olarak göstermiştir. Cic. Orat. 2.199; Livy 3.45.8.