251 / 521
Roma Hukukunda
Humanitas
ile Maiestas Populi
Romanı Arasındaki Bağlantı
250
Tarih boyunca, antik Roma’ya bakıldığında, Roma’nın her zaman,
vahşiliğe ve sadizme düşkün olduğu kolaylıkla söylenebilir. Kölelik,
toplu katliam, işkence ve oyunlar Roma’lılar için son derece olağan ve
hatta günlük hayatın doğal parçaları idi. Romalıların, savaş sırasında
toplu katliam yapmalarının yanı sıra, kendi kendilerini de hunharca
katletmeleri söz konusu olmuştur. Sulla döneminde çıkarılan
lex Va
leria
ile tanınan yetki dahilinde, dönemin diktatörlerine geniş yetkiler
verilmiş ve iç savaşları, isyanları bastırabilmek adına pekçok kişinin
kolaylıkla öldürülebilmesi mümkün hale getirilmiştir.
59
Roma’lıların
ölümcül, vahşi oyunlara olan ilgileri adeta bir bağımlılık şeklindey-
di. Üstelik çoğu zaman dövüşlere katılım, bu cezaya mahkum edilmiş
kişiler söz konusu olduğu için, zorunlu olmaktaydı. Romalılar, vahşi
ve ınsanlık dışı olan bu dövüş oyunlarını ve dolayısıyla da gladya-
törlüğü, ölümün her yerde olduğu, suçluların masum insanlara kılıç
çektiği bir dönemde, bu çeşit kişileri eğitmenin en iyi yolu olarak ola-
rak düşünmekteydiler. İyi dövüşen gladyatörler, oyunları izleyenleri
eğlendirmekte ve halkın sevgisini kazanmaktaydı.
60
Gladyatör oyunları, yaklaşık olarak 5. yüzyıla, imparator Hono-
rius dönemine kadar devam etmiştir. Batı Roma imparatorluğunun
59
M.Ö. 82 yılında Sulla, diktatör olmanın verdiği yetkileri oldukça geniş bir biçimde
kullanarak, yargılanmaksızın öldürülebilecek kişilerin isimlerinin listesini ilan
etmiştir. Listede isimleri bulunan bu kişileri öldürenlere ödüller verilmekteydi.
Ayrıca bu kişilerinmallarına el konulur ve kendilerine cenaze töreni düzenlenmesi,
arkalarından yas tutlması yasaklanırdı. Çocukları da şerefsizlikle lekelenirdi. Bu
yolla kaç kişinin öldürüldüğü tam olarak bilinmemekle birlikte, en iyi tahminin
Appianus’a ait olduğu düşünülmektedir. 105 senatör, 2600 şövalye ve belirsiz
sayıda vatandaşın sadece isimlerinin listede olmasından ötürü öldürüldüğü
tahmin edilmektedir. Bauman, (Human), s. 120.
60
Örneğin, bizzat imparator Claudius’un kendisinin, oyunları izlemekten büyük
keyif aldığı söylrenmektedir. Claudinus, gladyatörler yanlışlıkla bile olsa yere
düşerse, derhal buyunlarının kesilmesini emreder ve böylece onların ölürken
yüzlerini seyredebilirdi. Üstelik Claudius, oyunları o kadar ciddiye alırdı
ki, oyunlar sırasında herhangi bir teknik arıza oluşursa, teknik ekipte görev
alan işçilerin de arenada dövüştürülmesini emrederdi. Domitian, oyunlarda
kullanılmak üzere Colesseum’u inşa ettirmiştir. Burada gladyatörler, iki farklı
takıma bölünür ve bu iki takım arasındaki kanlı düvüşler heyecanla izlenirdi.
İmparator takımlardan birini tutardı. İzleyiciler arasında imparatorun tuttuğu
takımın karşısındaki takıma çok kuvvetli tezahurat yapan olursa, o da arenaya
atılırdı. Burada ya canlı canlı yakılır ya da vahşi hayvanlarla düvüşmeye mahkum
edilirdi. Daha sonraları, Hristiyanlar vahşi hayvanların önüne atılmış ve hunharca
katledilmişlerdir. Alison Futrell,
Historical Sources in Translation The Roman Games
,
Blackwell Publishing, Oxford 2006, s. 2 vd.