254 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Halide Gökçe TÜRKOĞLU
253
Arenada vahşi hayvanlarla dövüşmek zorunda bırakmak da, bu kişi
için ölüm cezası olmaktaydı. Cinayet işleyenler, eşkıyalık, hırsızlık ya-
panlar bu cezaya çarptırılmaktaydılar. Bazen, kişi toplumu eğlendir-
mek amacıyla, vahşi hayvanlarla ölümcül bir dövüş yapmak zorunda
bırakılır, bazen de, mücadele etme şansından tamamen yoksun bıra-
kılarak, bir kazığa bağlanmış şekilde vahşi hayvanların önüne atılırdı.
Bu biçimdeki ceza genellikle Hristiyanlığa kötü gözle bakıldığı dö-
nemlerde, hristiyanlara verilirdi.
73
- Çarmıha gerilme yoluyla. Bu ceza ise, kölelere, taşralılara ve
Roma vatandaşını öldürmüş yabancılara uygulanmaktaydı.
74
Aşağı
sınıflara mensup olan ve sahtekarlık suçunu işlemiş, ya da adam ka-
çırmış kişiler de çarmıha gerilmişlerdi. Bazı suçlularda, hapishanede
boğazlanarak, ya da
robur
denilen yüksek bir yerden atılma yoluyla
öldürülmüşlerdi.
75
Cicero, 80 yılında ebeveynini öldürme
parricidium
ile suçlanan Sex.
Roscius’un savunmasını yapmıştır.
Parricidium
suçunu işleyenlere ve-
rilen ceza, bu kişinin bir maymun, yılan, köpek ve horozla beraber bir
çuvalın içine konması, çuvalın ağzının bağlanması ve çuvalın denize
atılması biçiminde gerçekleştirilmekteydi. Cicero jüri üyelerine yöne-
lik olarak yaptığı konuşmasında, Roma’lıların hoşgörülü ve insan hak-
larına saygı duyan kişiler olduğunu vurgulamıştır. Roma’lılar, düş-
manlarına hoşgörülü davranan bir halk olduğuna göre, nasıl olur da,
kendi vatandaşlarına zalimce, barbarca davranabilirlerdi? Cicero’ya
göre, bu ayıbın derhal durdurulması gerekmekteydi.
76
Sürgün cezası, M.Ö. 63 yılına kadar resmi bir ceza olarak kabul edil-
mekteydi.
Humanitas
anlayışı gereği, ağır cezaların hafifletilmesi çerçe-
vesinde sürgün cezasına getirilen önemli bir yenilik, gönüllü sürgünün
73
Mackenzie, s. 355.
74
Gibbon, s. 41
75
Ayrıntılı bilgi için bkz. Gökçe Türkoğlu-Özdemir,
Roma Hukukunda Infamia
, Seçkin
Yayınları, Ankara 2008, s. 163 vd.
76
Cic. Rosc. Amer. 154. Cicero savunma konuşmaları sırasında sıklıkla, Roma
hukukuna göre geçerli olan çeşitli ölüm cezalarının vahşice olduğunu
vurgulayarak, bunların yumuşatılması gerektiğini belirtmiştir. Bunu yaparken de,
insan haklarına aykırı davranıldığını ortaya koymuştur. Cic. Phil. 11.8-10; Ayrıca
Cicero, efendisi aleyhinde tanıklık yapacak olan kölenin çarmıha gerilmeden
önce dilinin kesilmesini iğrençlik olarak nitelendirmiştir. Çarmıha gerilme
cezası kölelere uygulandığında toplumun tepkisini çekmemekteydi. Ancak, dilin
kesilmesi Cicero’nun tepkisini çekmiştir. Schabas, s. 127.