256 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Halide Gökçe TÜRKOĞLU
255
söz konusu olmuştur. Ancak, her ölüm cezasının doğrudan doğruya
kendiliğinden sürgüne çevrildiğini söylemek mümkün değildir. Çün-
kü, çıkarılan kanunlar ölüm cezasını ortadan kaldırmamıştır.
83
C. Savaş Tutsaklarına Kötü Muamelenin ve Toplu Köleleştirme-
nin Yasaklanması
Roma hukukunda savaş tutsaklarına yapılan kötü muamelerin önlen-
mesine ilişkin de çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bunlara örnek olarak;
M.Ö. 241 yılında kocasını Kartaca savaşında kaybeden Atilius Re-
gulus adındaki bir kadının Kartaca savaş tutsaklarına yaptığı zalimce
muamelere ilişkin verilen mahkeme kararı verilebilir. Atilius Regu-
lus, Kartaca’lı iki savaş tutsağı olan Hamilcar ve Bodostor’u küçücük
bir odaya hapseder ve onları ölüme terkeder. Bodostor ölünce de,
Hamilcar’ı beş gün boyunca cesetle aynı odada tutmaya devam eder.
En sonunda tribün durumdan haberdar olunca, Atilius’u Roma’nın
imajını kirletmekten dolayı ölüm cezası ile cezalandırmakla tehdit eder.
Bunun üzerine, Atilius’un oğulları, annelerini azarlayarak, Hamilcar’ı
serbest bırakırlar ve Bodostor’un küllerini de ailesine gönderirler.
84
Roma vatandaşı olmayanlara yapılan insanlık dışı muamelerin
önlenmesine yönelik belki de en can alıcı örnek, 192 yılında
consul
’luk
yapmış olan L. Quinctius Flamininus’a hakkındaki uygulamadır. Qu-
inctius Flamininus
consul
’luğu sırasında, Ligurianlara seferler düzenle-
miştir. Bir akşam, metresinin daha önce hiç ölen bir kimseyi görmediğini
söylemesi üzerine, Quinctius Flamininus’a sığınmış olan bir Liguria’lı
getirtilip, başı kesilmiştir. Sekiz yıl sonra, Flamininus,
censor
’luk göre-
vindeki Cato tarafından, yüksek rütbedeki görevinin
maestias
’ını leke-
lemek suçunu işlemesinden ötürü
senato’dan atılmıştır. Daha önceki
censor
’lar Flamininus’a karşı herhangi bir yaptırım uygulamamış olma-
larına rağmen, yaptırmın sekiz yol sonra gerçekleştirilmesinin sebebi,
censor
’lardan birinin Quintius Flamininus’un erkek kardeşi olmasıdır.
85
83
Alexander Michael Charles, Trials in the Late Roman Republic 149 BC to 50 BC,
Unv. Of Toronto Press, Toronto, 1990, s. 105 vd.
84
Bauman, (Crime), s. 19-20:
85
Liv. 39.43.2. Hatta Livy, adamın bizzat Flamininus tarafından öldürüldüğünü
söylemektedir. Flamininus’un sürgün edilmesi, halkta derhal bir tepki oluşmasına
yol açmıştır. Bir
contio
düzenlenmiş ve Cato burada Flamininus hakkındaki
suçlamaları açıklamıştır. Liv.39.42.7