257 / 521
Roma Hukukunda
Humanitas
ile Maiestas Populi
Romanı Arasındaki Bağlantı
256
Örneğin, 2. Pön savaşının sonlarına doğru komutan Marcel-
lus, kadın ve çocuk ayırt etmeksizin pek çok Sicilyalıyı köle olarak
Roma’ya getirmiş ve Sicilyalıların mallarına el koymuştur. Bu hu-
kuka aykırı davranışa politik nedenlerden ötürü uzunca bir süre
göz yumulmuştur. Ancak, yine politik sebeplerden ötürü, M.Ö. 205
yılında Sicilya valiliğine getirilen Scipio, Sicilya’lıların Roma’daki
köleliğine son vermeye çalışmıştır. Bu dönemde Roma, Sicilya üze-
rinden Afrika’ya saldırmak istediğinden, Sicilya büyük önem ka-
zanmış ve Sicilyalıların desteğine duyulan ihtiyaç artmıştır.
86
Scipio,
Sicilyalılara, mallarını ellerinde bulunduran Roma vatandaşlarına
karşı, malların iadesini sağlamak amacıyla, dava hakkı tanıyacağını
bildirmiştir.
87
Benzer bir örnek de, M.Ö. 173 yılında gerçekleşmiştir. M. Popil-
lius Laenas, Liguria bölgesine giderken, gizli bir saldıraya uğrayan
ordunun komutanı idi. Laenas bu saldırıya karşılık, çok şiddetli bir
cevap vermiş ve masum halkın yaşam hakkını hiçe sayarak tam 10.000
kişiyi köle olarak Roma’ya getirmiştir. Bu konu Senato’ya getirilmiş
ve Senato, Laenas’ın vahşice ve zalimce davrandığına karar vermiştir.
Senato’nun vermiş olduğu karara göre, köle olarak Roma’ya getirilen
bu kişilere derhal özgürlükleri geri verilmeli ve malları, mümkün ol-
duğu oranda iade edilmelidir. Hatta, senato’nun kararı, açık arttır-
mada köle olarak satılan bu kişileri satın alan Roma vatandaşlarını
da korumaktaydı. Buna göre, Roma vatandaşları, vermiş oldukları
paraları Laenas’dan talep edebileceklerdi. Ancak, Laenas Senato’nun
bu kararını kabul etmemiştir. O dönemde
consul
olan P. Aelius Ligus,
senato’nun kararını uygulamak istemiş ancak, aynı anda
consul
gö-
revini paylaştığı kişi, Laenas’ın erkek kardeşi olduğundan, onun ve-
tosu yüzünden, bu mümkün olamamıştır. Ancak, Senato bu noktada
ağırlığını koymuş ve 1 Ağustos tarihine kadar Liguria halkı kölelikten
kurtarılarak, özgürlüklerine kavuşturulmazsa, onları köle olarak tutan
kişilerin cezalandırılacağını bildirmiştir. Bu karardan sonra, Liguria
halkı özgürlüğüne kavuşmakla birlikte,
proconsul
olarak, Roma dışın-
da bulunan Laenas yargılanamamıştır.
88
86
Liv.29.1.15-17.
87
Liv.29.13.14
88
Finley, s 90.; Harris, s.120.