309 / 521
İdari İşlemde Başvuru Yollarının Gösterilmesi Yükümlülüğü
308
İlk halde, henüz bir işlem söz konusu olmadığından, başvuru yol-
larının gösterilmesi yükümlülüğü, ancak, bir işlem yapılması istemi-
nin, idare tarafından çeşitli karşılanma olasılıkları açısından değerlen-
dirilebilir. İstemin reddi durumunda, dava konusu yapılabilecek bir
idari işlem olduğundan, yargısal başvuru yolu (dava), merci ve süresi
bildirilmek zorundadır. Zimni red durumunda, yani idarenin 60 gün
içinde yanıt vermeyerek, istemin reddi anlamına gelecek
“susarak red
varsayımı”
nın oluşması durumunda ise,
51
ilgili zımni red işlemine karşı
dava açabilecek olmakla birlikte, idare açısından başvuru yollarının
gösterilmesi yükümlülüğünün söz konusu olabileceği bir işlem metni
söz konusu olmayacaktır.
52
İdari işleme karşı itiraz, ilgililer tarafından idari dava açılmadan
önce, işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir
işlem yapılması istemiyle, üst makama, üst makam yoksa işlemi yap-
mış olan makama, dava açma süresi içinde yöneltilecek başvurudur.
Bu itiraz, yasada zorunlu idari başvuru yolu olarak öngörülmüş ise,
başvuru yollarının gösterilmesi yükümlülüğü, zorunlu idari başvu-
ru yollarını da içermelidir.
53
Çünkü, idari başvuru, zorunlu nitelikte
ise, işlemin, iptal davasının konusunu oluşturabilmesi, idari başvuru
yollarının tüketilmiş olmasına bağlıdır. Diğer yandan idarenin, hem
işlemi tesis edip, hem de işleme karşı 11. madde uyarınca itiraz edile-
bileceğini belirtmesi, gerçekleşmesi düşük bir olasılık olmakla birlikte,
hukuka bağlı bir idare, 11. maddeye göre de başvuru yapılabileceğini
1990, s.228. Ayrıca, 10. ve 11. Maddede yer alan kuralların karşılaştırmalı bir
incelemesi için bkz., Yahya K. Zabunoğlu,
“İdari Yargıda Dava açma Süresi (2577
Sayılı İYUK’nun 10. ve 11. maddeleri Açısından Bir İnceleme)”
,
I. Ulusal İdare Hukuku
Kongresi Birinci Kitap İdari Yargı,
Danıştay Yayınları, Ankara 1990, s.187-207.
51
Uler,
“Yönetsel Yargıda Dava Süresi”,
s.229.
52
Belirmek gerekiyor ki, bu son halde de hukuk çözümsüz olmamakla birlikte, yasal
düzenleme gerektirmektedir. Fransız idare hukukunda, kendisine yöneltilen her
istem karşısında idare, başvuru sahibine bir
“alındı makbuzu”
(
l’accusé de réception
)
vermekle yükümlü olup (
La loi DCRA- Droits des citoyens dans leurs rapports avec
l’administration, 12 avril 2000, art. 19
) ; makbuz içeriğinde de, başvuru tarihi,
zımni red ya da kabul kararının oluşacağı tarih ve başvuruyu değerlendirmekle
görevli idare ve iletişim bilgilerinin yanı sıra, kararın yargı yerine götürülmesi
olasılığına karşı, başvuru yolları ve sürelerinin de belirtilmesi gerekir (
le decret
n 492, 6 juin 2001
). Chapus,
Droit du contentieux administratif,
619-620; Gustave
Peiser,
Contentieux administratif,
Dalloz, 14.E., Paris 2006, 133.
53
Fransız hukukunda, başvuru süreleri ve yollarının belirtilmesi yükümlülüğü,
gerek hiyerarşik (
recours hiérarchiques
), gerek işlemi yapan makama (
recours
gracieux
) yapılacak idari başvuruları kapsar şekilde yorumlanmaktadır. Chapus,
Droit du contentieux administratif,
s. 618; Peiser,
Contentieux administratif,
s.132.